ŹRÓDŁA POKARMOWE ORAZ EFEKTY PROZDROWOTNE  SPRZĘŻONYCH DIENÓW KWASU LINOLOWEGO (CLA)

Agnieszka Białek; Andrzej Tokarz

doi:10.56782/pps.61

Data publikacji : 2009-01-29

Tom 7 Nr 1 (2009)

ŹRÓDŁA POKARMOWE ORAZ EFEKTY PROZDROWOTNE SPRZĘŻONYCH DIENÓW KWASU LINOLOWEGO (CLA)

Agnieszka Białek

Andrzej Tokarz

DOI: https://doi.org/10.56782/pps.61

Abstrakt

Tłuszcz mleczny jest jednym z najbardziej złożonych tłuszczów naturalnych. Zawiera on ponad 400 różnych kwasów tłuszczowych, z których większość (>98%) związana jest w postaci triacylogliceroli. Stanowi on główne pokarmowe źródło sprzężonych dienów kwasu linolowego (CLA – Conjugated Linoleic Acid). Nazwa ta obejmuje grupę pozycyjnych i geometrycznych izomerów kwasu linolowego, których cechą charakterystyczną jest obecność w cząsteczce sprzężonego układu wiązań podwójnych. Kwas żwaczowy (kwas cis-9, trans-11 oktadekadienowy) jest podstawowym izomerem CLA występującym w tłuszczu mlecznym zwierząt poligastrycznych, gdzie stanowi on 80-90% całkowitej zawartości CLA. Na podstawie licznych publikacji wydaje się, że w komponowaniu racjonalnej diety należy zwrócić uwagę na podaż sprzężonych dienów kwasu linolowego, które wykazują wiele działań prozdrowotnych, m.in.: przeciwnowotworowe, przeciwcukrzycowe, przeciwzapalne, przeciwmiażdżycowe. Podstawowe źródło tych związków w diecie stanowi mleko i produkty mleczarskie. W niniejszej pracy dokonano przeglądu doniesień na temat działania CLA na stan zdrowia. Zaprezentowano także wyniki oznaczeń zawartości tych związków w popularnych produktach mleczarskich.

Słowa kluczowe:

sprzężone dieny kwasu linolowego (CLA), produkty mleczarskie, miażdżyca, nowotwory

Inne teksty tego samego autora

Małgorzata Idzikowska, Marta Janczura, Tomasz Lepionka, Michał Madej, Edyta Mościcka, Justyna Pyzik, Paulina Siwek, Weronika Szubierajska, Dorota Skrajnowska, Andrzej Tokarz, NANOTECHNOLOGIA W PRODUKCJI ŻYWNOŚCI – KIERUNKI ROZWOJU, ZAGROŻENIA I REGULACJE PRAWNE , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 10 Nr 4 (2012)
Katarzyna Czuba, Magdalena Mazurkiewicz, Kamil Kamiński, Filip Różewski, Dorota Skrajnowska, Andrzej Tokarz, BIOTERRORYZM – ZAGROŻENIE, ZASADY POSTĘPOWANIA, REGULACJE PRAWNE , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 9 Nr 2 (2011)
Paulina Brewczyńska, Justyna Makowska, Dorota Skrajnowska, Marta Teryks, Andrzej Tokarz, NAŁÓG PALENIA PAPIEROSÓW KLASYCZNYCH I ELEKTRONICZNYCH A RYZYKO SKUTECZNEJ FARMAKOTERAPII , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 13 Nr 3 (2015)
Andrzej Tokarz, Małgorzata Jelińska, Agnieszka Ozga, IZOPROSTANY - NOWE BIOMARKERY LIPIDOWEJ PEROKSYDACJI IN VIVO , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 2 Nr 2 (2004)

Podobne artykuły

Natalia Cichoń, Dominika Lach, Michał Bijak Bijak, Paulina Rzeźnicka, Joanna Saluk, PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE W TERAPIACH PRZECIWPŁYTKOWYCH W OSTRYCH ZESPOŁACH WIEŃCOWYCH I UDARZE NIEDOKRWIENNYM MÓZGU , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 14 Nr 4 (2016)
Piotr Wałejko, Stanisław Witkowski, WIELONIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE I PRODUKTY ICH UTLENIENIA , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 14 Nr 7 (2016)
Grażyna Kubiak-Tomaszewska, Jan Pachecka, Jacek Łukaszkiewicz, Piotr Tomaszewski, RECEPTOROWE MECHANIZMY REGULACJI METABOLIZMU KWASÓW ŻÓŁCIOWYCH I KSENOBIOTYKÓW. ZNACZENIE EKSPRESJI CYP3A4 DLA BEZPIECZEŃSTWA I SKUTECZNOŚCI FARMAKOTERAPII , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 14 Nr 9 (2016)
Bartłomiej Pyrak, Karolina Rogacka, Dariusz Maciej Pisklak, Anti-leukotriene drugs in the therapy of inflammatory diseases , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 20 Nr 2 (2022)
Falah Saleh Mohammed, Imran Uysal, Hasan Hüseyin Yaz, Mustafa Sevindik, Papaver species: usage areas, essential oil, nutrient and elements contents, biological activities , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 21 Nr 4 (2023)
Elżbieta Gniazdowska, Edyta Gilant, Katarzyna Buś-Kwaśnik, ICH M10 guideline - a harmonized global approach to bioanalysis , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 21 Nr 3 (2023)
Aleksandra Kowalska, The Vitamin E: overview of history of discovery, mechanism of action, role and deficiency , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 22 Nr 3 (2024)

<< < 1 2 3 4 5

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Białek, A., & Tokarz, A. (2009). ŹRÓDŁA POKARMOWE ORAZ EFEKTY PROZDROWOTNE SPRZĘŻONYCH DIENÓW KWASU LINOLOWEGO (CLA). Prospects in Pharmaceutical Sciences, 7(1), 1–12. https://doi.org/10.56782/pps.61

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. red. Kostowski W., Wyd. II poprawione, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001; 234.

Obiedziński M.W., Bartnikowska E., Grześkiewicz S.: Występowanie sprzężonych dienów kwasu linolowego w produktach żywnościowych. Sympozjum „Olej z nasion wiesiołka i inne oleje, zawierające kwasy tłuszczowe n-6 lub n-3 w profilaktyce i terapii”, 1998; 47-52.

Turpeinen A.M., Mutagen M., Aro A. et al.: Bioconversion of Vaccenic Acid to Conjugated Linoleic Acid in Humans. Am. J. Clin. Nutr., 2002; 76:504-510. DOI: https://doi.org/10.1093/ajcn/76.3.504

Mosley E.E., Mc Guire M.K., Williams J.E., Mc Guide M.A.: Cis-9, trans-11 Conjugated Linoleic Acid Is Synthesized from Vaccenic Acid in Lactating Women. J. Nutr., 2006; 136:2297-2301. DOI: https://doi.org/10.1093/jn/136.9.2297

Pariza M.W., Park Y., Cook M.E.: The biologically active isomers of conjugated linoleic acid, Progress In Lipid Research, 2001; 40:283-293. DOI: https://doi.org/10.1016/S0163-7827(01)00008-X

Pariza M.W., Asheer S.H., Chu I.S., Lund D.H.: Effects of temperature and time on mutagen formation in pan-fried hamburger. Cancer Lett., 1979; 7:63-9. DOI: https://doi.org/10.1016/S0304-3835(79)80097-X

Pariza M.W., Hargraves W.A.: A beef-derived mutagenesis modulator inhibits initiation of mouse epidermal tumors by 7,12-dimethylbenz[a]anthracene. Carcinogenesis, 1985; 6:591-593. DOI: https://doi.org/10.1093/carcin/6.4.591

Masso-Welch P.A., Zangani D., Ip C., Vaughan M.M., Shoemaker S., Ramirez R.A., Ip. M.M: Inhibition of Angiogenesis by the Cancer Chemopreventive Agent Conjugated Linoleic Acid, Caner Res., 2002; 62: 4383-4389.

Pryor M., Slattery M.L., Robinson L.M., Egger M: Adolescent diet and breast cancer in Utah, Cancer Res., 1989; 49: 2161-2167.

Frazie A.L., Ryan C.T., Rockett H., Willett W.C., Colditz G.A.: Adolescent diet and risk of breast cancer, Breast Cancer Res., 2003; 5: R59-R64. DOI: https://doi.org/10.1186/bcr583

Thompson H., Zhu Z.J., Banni S., Darcy K., Lotus T., Ip C.: Morphological and biochemical status of the mammary gland as influenced by conjugated linoleic acid: implication for a reduction in mammary cancer risk, Cancer Res., 1997; 57: 5067-5072.

National Research Council (NRC): Carcinogens and Anticarcinogens in the Human Diet, National Academy Press, Washington DC, 1996

Munday J.S., Thompson K.G., James A.C.: Dietary conjugated linoleic acids promote fatty streak formation in the C57BL/6 mouse atherosclerosis model. Br. J. Nutr., 1999; 81:251-255. DOI: https://doi.org/10.1017/S0007114599000458

Nestel P., Fujii A., Allen T.: The cis-9,trans-11 isomer of conjugated linoleic acid (CLA) lowers plasma triglyceride and raises HDL cholesterol concentration but does not suppress aortic atherosclerosis in diabetic apoE-deficient mice. Atherosclerosis, 2006; 189:282-287. DOI: https://doi.org/10.1016/j.atherosclerosis.2005.12.020

Toomey S., Harhen B., Roche H.M. et al.: Profound resolution of early atherosclerosis with conjugated linoleic acid. Atherosclerosis, 2006; 187:40-49. DOI: https://doi.org/10.1016/j.atherosclerosis.2005.08.024

Arbonés-Mainar J.M., Navarro M.A., Guzmán M.A. et al.: Selective effect of conjugated linoleic acid isomers on atherosclerotic lesion development in apolipoprotein E knockout mice. Atherosclerosis, 2006; 189:318-327. DOI: https://doi.org/10.1016/j.atherosclerosis.2006.01.015

Kritchevsky D., Tepper S.A., Wright S. et al.: Influence of Conjugated Linoleic Acid (CLA) on Establishment and Progression of Atherosclerosis in Rabbits. J. Am. Coll. Nutr., 2000; 19(4):472S-477S. DOI: https://doi.org/10.1080/07315724.2000.10718950

Kritchevsky D., Tepper S.A., Wright S., Czarnecki S.K.: Influence of graded levels of conjugated linoleic acid (CLA) on experimental atherosclerosis in rabbits. Nutr. Res., 2002; 22:1275-1279. DOI: https://doi.org/10.1016/S0271-5317(02)00432-3

Kritchevsky D., Tepper S.A., Wright S. et al.: Conjugated Linoleic Acid Isomer Effects in Atherosclerosis: Growth and Regression of Lesions. Lipids, 2004; 39:611-616. DOI: https://doi.org/10.1007/s11745-004-1273-8

Nagao K., Inoue N., Wang Y.-M. et al.: The 10trans,12cis isomer of conjugated linoleic acid suppress the development of hypertension in Otsuka Long-Evans Tokushima fatty rats. Biochem. Biophys. Res. Commun., 2003; 306:134-138. DOI: https://doi.org/10.1016/S0006-291X(03)00929-X

Inoue N., Nagao K., Hirata J. et al.: Conjugated linoleic acid prevents the development of essential hypertension in spontaneously hypertensive rats. Biochem. Biophys. Res. Commun., 2004; 323:679-684. DOI: https://doi.org/10.1016/j.bbrc.2004.08.139

Deckere E.A.M., van Amelsvoort J.M.M., Neill G.P., Jones P.: Effects of conjugated linoleic acid (CLA) isomers on lipid levels and peroxisome proliferation in the hamster. Br. J. Nutr., 1999; 82:309-317. DOI: https://doi.org/10.1017/S0007114599001518

Gavino V.C., Gavio G., Leblanc M.-J. Tuchweber B.: An isomeric Mixture of Conjugated Linoleic Acids But Not Pure cis-9,trans-11-Octadecadienoic Acid Affects Body Weight gain and Plasma Lipids in Hamsters. J. Nutr., 2000; 130:27-29. DOI: https://doi.org/10.1093/jn/130.1.27

Navarro V., Zabala A., Macarulla M.T. et al.: Effects of conjugated linoleic acid on body fat accumulation and serum lipids in hamsters fed an atherogenic diet. J. Physiol. Biochem., 2003; 59(3):193-200. DOI: https://doi.org/10.1007/BF03179915

Valeille K., Gripois D., Bloquit M.-F. et al.: Lipid atherogenic risk markers can be more favorably influenced by the cis-9,trans-11-octadecadienoate isomer than a conjugated linoleic acid mixture or fish oil in hamsters. Br. J. Nutr., 2004; 91:191-199. DOI: https://doi.org/10.1079/BJN20031057

Lock A.L., Horne C.A.M., Bauman D.E., Salter A.M.: Butter Naturally Enriched in Conjugated Linoleic Acid and Vaccenic Acid Alters Tissue Fatty Acids and Improves the Plasma Lipoprotein Profile in Cholesterol-Fed Hamsters. J. Nutr., 2005; 135:1934-1939. DOI: https://doi.org/10.1093/jn/135.8.1934

Valeille K., Férézou J., Amsler G. et al.: A cis-9,trans-11-conjugated Linoleic acid-rich oil reduces the outcome of atherogenic process in hyperlipidemic hamster. Am. J. Physiol. Heart Circ. Physiol., 2005; 289:H652-H659. DOI: https://doi.org/10.1152/ajpheart.00130.2005

Valeille K., Férézou J., Parquet M. et al.: The Natural Concentration of the Conjugated Linoleic Acid, cis-9,trans-11, in Milk Fat Has Antiatherogenic Effects in Hyperlipidemic Hamster. J. Nutr., 2006; 136:1305-1310. DOI: https://doi.org/10.1093/jn/136.5.1305

Mitchell P.L., Langille M.A., Currie D.L., McLeod R.S.: Effect of conjugated linoleic acid isomers on lipoproteins and atherosclerosis in the Syrian Golden hamster. Biochim. Biophys. Acta, 2005; 1734:269-276. DOI: https://doi.org/10.1016/j.bbalip.2005.04.007

Wilson T.A., Nicolosi R.J., Saati A. et al.: Conjugated Linoleic Acid Isomers Reduce Blood Cholesterol Levels but Not Aortic Cholesterol Accumulation in Hypercholesterolemic Hamster. Lipids, 2006; 41:41-48. DOI: https://doi.org/10.1007/s11745-006-5068-8

Navarro V., Macarulla M.T., Fernández-Quintela A. et al.: Effects of trans-10,cis-12 conjugated Linoleic acid on cholesterol metabolism in hypercholesterolaemic hamsters. Eur. J. Nutr., 2007; 46:213-219. DOI: https://doi.org/10.1007/s00394-007-0653-z

Moya-Camarena S.Y., Belury M.A.: Species Differences in the Metabolism and Regulation of Gene Expression by Conjugated Linoleic Acid. Nutr. Rev., 1999; 57(11):336-340. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1753-4887.1999.tb06910.x

Biochemia Harpera. Wyd. V, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004; 354.

Mougios V., Matsakas A., Petridou A. et al.: Effect of supplementation with conjugated linoleic acid on human serum lipids and body fat. J. Nutr. Biochem., 2001; 12:585-594. DOI: https://doi.org/10.1016/S0955-2863(01)00177-2

Tricon S., Burge G.C., Kew S. et al.: Opposing effects of cis-9,trans-11 and trans-10,cis-12 conjugated linoleic acid on blood lipids in healthy humans. Am. J. Clin. Nutr., 2004; 80:614-620. DOI: https://doi.org/10.1093/ajcn/80.3.614

Tricon S., Burge G.C., Jones E.L. et al.: Effects of diary products naturally enriched with cis-9,trans-11 conjugated linoleic acid on the blood profile in healthy middle-aged men. Am. J. Clin. Nutr., 2006; 83:744-753. DOI: https://doi.org/10.1093/ajcn/83.4.744

Risérus U., Smedman A., Basu S., Vessby B.: Metabolic effects of conjugated linoleic acid in humans: the Swedish experience. Am. J. Clin. Nutr., 2004; 79:1146S-1148S. DOI: https://doi.org/10.1093/ajcn/79.6.1146S

Moloney F., Yeow T.-P., Mullen A. et al.: Conjugated linoleic acid supplementation, insulin sensitivity, and lipoprotein metabolism in patient with type 2 diabetes mellitus. Am. J. Clin. Nutr., 2004; 80:887-895. DOI: https://doi.org/10.1093/ajcn/80.4.887

Taylor J.S.W., Williams S.R.P., Rhys R. et al.: Conjugated Linoleic Acid Impairs Endothelial Function. Arterioscler. Thromb. Vasc. Biol., 2006; 26:307-312. DOI: https://doi.org/10.1161/01.ATV.0000199679.40501.ac

Tokarz A., Białek A., Stawarska A., Gołębiowska L.: Porównanie zawartości sprzężonych dienów kwasu linolowego – CLA w masłach dostępnych na rynku warszawskim w 2006 roku. Żywienie człowieka i metabolizm, 2007; 1/2:118-127.

Tokarz A., Białek A., Krasowska M.: Ocena zawartości kwasu żwaczowego (cis-9, trans-11 CLA) w wybranych gatunkach serów. Bromat. Chem. Toksykol., 2008; 3: 580–584.

Precht D., Molketin J.: Analysis and seasonal variation of conjugated linoleic acid and further cis-/trans- isomers of C18:1 and C18:2 in bovine milk fat, Kieler Milchwirtschaftliche Forschungsberichte, 1999; 51:63-78.

Ledoux M., Chardigny J. - M., Darbois M., Soustre Y., SebedioJ. - L., Laloux L.: Fatty acid composition of French butters, with special emphasis on conjugated linoleic acid (CLA) isomers, J. Food Comp. Anal., 2005; 18:409–425. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jfca.2004.01.001

Jensen R.G.: The Composition of Bovine Milk Lipids: January 1995 to December 2000, J. Dairy Sci., 2002; 85:295–302. DOI: https://doi.org/10.3168/jds.S0022-0302(02)74079-4

Tanaka K.: Occurrence of conjugated linoleic acid in ruminant products and its physiological functions, Animal Science Journal, 2005; 76:291-303. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1740-0929.2005.00268.x

Sieber R., Collomb M., Aeschlimann A., Jelen P., Eyer H.: Impact of microbal cultures on conjugated linoleic acid in dairy products – a review. International Dairy Journal, 2004; 14:1-15. DOI: https://doi.org/10.1016/S0958-6946(03)00151-1

Lavillonniere F., Martin J. C., Bougnoux P., Sebedio J.-L.: Analysis of Conjugated Linoleic Acid and Content in French Cheeses. JAOCS, 1998; 75, 3:343-352. DOI: https://doi.org/10.1007/s11746-998-0051-6

Zlatanos S., Laskaridis K., Feist C., Sagredos A.: CLA content and fatty acid composition of Greek Feta and hard cheeses. Food Chemistry, 2002; 78:471-477. DOI: https://doi.org/10.1016/S0308-8146(02)00159-0

McGuire M. A., McGuire M. K.: Conjugated linoleic acid (CLA): A ruminant fatty acid with beneficial effects on human health. Proceeding of the American Society of Animal Science, 1999; http://www.asas.org/symposia/9899proc/0938.pdf. DOI: https://doi.org/10.2527/jas2000.00218812007700ES0033x

Agnieszka Białek

Afiliacja:

Katedra i Zakład Bromatologii Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny Poland

Andrzej Tokarz

Afiliacja:

Katedra i Zakład Bromatologii Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny Poland