ZJAWISKO FOTONADWRAŻLIWOŚCI – ISTOTNE DZIAŁANIE NIEPOŻĄDANE POWSZECHNIE STOSOWANYCH LEKÓW

Angelika Lis; Katarzyna Wyszomierska; Katarzyna Znajdek; Łukasz Szeleszczuk; Monika Zielińska-Pisklak

doi:10.56782/pps.8

Data publikacji : 2021-06-09

Tom 19 Nr 3 (2021)

ZJAWISKO FOTONADWRAŻLIWOŚCI – ISTOTNE DZIAŁANIE NIEPOŻĄDANE POWSZECHNIE STOSOWANYCH LEKÓW

Angelika Lis

Katarzyna Wyszomierska

Katarzyna Znajdek

Łukasz Szeleszczuk

Monika Zielińska-Pisklak

DOI: https://doi.org/10.56782/pps.8

Abstrakt

Fotonadwrażliwość indukowana lekami to niepożądane działanie środków leczniczych podanych miejscowo lub ogólnoustrojowo, wywołane ekspozycją na promieniowanie UVA, UVB oraz światło widzialne. Stanowi ok. 8% reakcji skórnych na leki. Może być efektem fototoksyczności, gdy następuje fotoaktywacja substancji leczniczej lub jej metabolitu w skórze, skutkująca powstaniem fotoproduktu lub reaktywnych form tlenu (RFT), albo stanowić następstwo fotoalergii – opóźnionej reakcji nadwrażliwości typu IV na fotoprodukt. Występowanie tych zjawisk jest zależne od budowy cząsteczki oraz właściwości fizycznych i chemicznych ksenobiotyku. Wiele substancji leczniczych ma potencjał do wywoływania fotonadwrażliwości, m.in. leki przeciwdrobnoustrojowe (doksycyklina, tetracyklina, izoniazyd), leki przeciwgrzybicze (worykonazol), niesteroidowe leki przeciwzapalne (naproksen, ketoprofen, piroksykam), leki stosowane w chorobach układu sercowo-naczyniowego (amiodaron, hydrochlorotiazyd), leki przeciwpsychotyczne (chloropromazyna, tiorydazyna), furanokumaryny (pochodne psoralenu), a także substancje roślinne, takie jak ziele dziurawca. Diagnostyka fotonadwrażliwości opiera się na wykonaniu fototestu. Zapobieganie temu zjawisku obejmuje unikanie ekspozycji na słońce oraz stosowanie ochrony przeciwsłonecznej, zaś leczenie skupia się na łagodzeniu objawów i podawaniu leków przeciwzapalnych w przypadku fotoalergii.

Słowa kluczowe:

fotonadwrażliwość wywołana lekami, fototoksyczność, fotoalergia

Inne teksty tego samego autora

Łukasz Szeleszczuk, Marzena Kuras, ZNACZENIE WAPNIA W METABOLIZMIE CZŁOWIEKA I CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA JEGO BIODOSTĘPNOŚĆ W DIECIE , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 12 Nr 3 (2014)
Aleksandra Grodzka, Wiktoria Kużaj, Monika Zielińska-Pisklak, Łukasz Szeleszczuk, Marcin Sobczak, KOFEINA I INNE SUBSTANCJE AKTYWNE FARMAKOLOGICZNIE ZAWARTE W ZIARNACH KAWOWCA , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 19 Nr 1 (2021)
Iwona Lewandowska, Monika Zielińska-Pisklak, Łukasz Szeleszczu, Dariusz Maciej Pisklak, Marcin Sobczak, CYCLODEXTRINS — APPLICATION IN THE PHARMACEUTICAL INDUSTRY , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 18 Nr 3 (2020)
Kinga Byk, Filip Charuk, Ewa Olędzka, Marcin Sobczak, Monika Zielińska-Pisklak, ZASTOSOWANIA KLINICZNE PAKLITAKSELU W TERAPII NOWOTWORÓW , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 19 Nr 2 (2021)
Iwona Lewandowska Lewandowska, Monika Zielińska-Pisklak, Łukasz Szeleszczuk, Dariusz Maciej Pisklak, Marcin Sobczak, NADCIŚNIENIE PŁUCNE — PATOFIZJOLOGIA I LEKI WYKORZYSTYWANE W TERAPII , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 18 Nr 2 (2020)

Podobne artykuły

Kinga Byk, Filip Charuk, Ewa Olędzka, Marcin Sobczak, Monika Zielińska-Pisklak, ZASTOSOWANIA KLINICZNE PAKLITAKSELU W TERAPII NOWOTWORÓW , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 19 Nr 2 (2021)
Mustafa Sevindik, Celal Bal, Emre Cem Eraslan, İmran Uysal, Falah Saleh Mohammed, Medicinal mushrooms: a comprehensive study on their antiviral potential , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 21 Nr 2 (2023)
Emilia Sokołowska, Andrzej Mogielnicki, POSZUKIWANIE NASTĘPCÓW PROTAMINY: SKUTECZNE I BEZPIECZNE HAMOWANIE KRWAWIENIA WYWOŁANEGO PODANIEM POZAJELITOWYCH ŚRODKÓW PRZECIWKRZEPLIWYCH , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 14 Nr 2 (2016)
Kinga Grużewska-Piotrowska, Agnieszka Grużewska, Ból głowy z nadużywania leków przeciwbólowych – przegląd aktualnej literatury , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 21 Nr 3 (2023)
Marta Szymańska, Andrzej Baranowski, Dariusz Płachta, PRZEGLĄD PREPARATÓW NAJCZĘŚCIEJ STOSOWANYCH W LECZENIU CHORÓB GRZYBICZYCH , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 5 Nr 1 (2007)
Ewa Napiórkowska, Overview of cyclodextrins and medicinal products containing cyclodextrins currently registered in Poland , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 21 Nr 3 (2023)
Bartłomiej Pyrak, Tomasz Gubica, Karolina Rogacka-Pyrak, Wykorzystanie nanogąbek cyklodekstrynowych jako nośników zwiększających biodostępność związków pochodzenia roślinnego , Prospects in Pharmaceutical Sciences: Tom 22 Nr 3 (2024)

<< < 1 2 3 4 5

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Lis, A., Wyszomierska, K., Znajdek, K., Szeleszczuk, Łukasz, & Zielińska-Pisklak, M. (2021). ZJAWISKO FOTONADWRAŻLIWOŚCI – ISTOTNE DZIAŁANIE NIEPOŻĄDANE POWSZECHNIE STOSOWANYCH LEKÓW. Prospects in Pharmaceutical Sciences, 19(3), 18–27. https://doi.org/10.56782/pps.8

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

International Organization for Standardization, Definitions of Solar Irradiance Spectral Categories (Standard nr 21348), 2007, Internet: https://www.iso.org/standard/39911.html (dostęp 23.04.2021).

Chantorn, R., Lim, H. W., Shwayder, T. A., Photosensitivity disorders in children: part I, Journal of the American Academy of Dermatology, 2012, 67(6): 1093: 1-18. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jaad.2012.07.033

Ray, R. S., Haldar, C., Dwivedi, A., Agarwal, N., Singh, J., Photocarcinogenesis & Photoprotection, Springer, Singapore, 2018, 77-84. DOI: https://doi.org/10.1007/978-981-10-5493-8

Elkeeb, D., Elkeeb, L., Maibach, H., Photosensitivity: a current biological overview, Cutaneous and Ocular Toxicology, 2012, 31(4): 263-272. DOI: https://doi.org/10.3109/15569527.2012.656293

Moore, D. E., Drug-induced cutaneous photosensitivity, Drug Safety, 2002, 25(5): 345-372. DOI: https://doi.org/10.2165/00002018-200225050-00004

Lugović-Mihić, L., Duvančić, T., Ferček, I., Vuković, P., Japundžić, I., Ćesić, D., Drug-induced photosensitivity-a continuing diagnostic challenge, Acta Clinica Croatica, 2017, 56(2): 277-283. DOI: https://doi.org/10.20471/acc.2017.56.02.11

Goetze, S., Hiernickel, C., Elsner, P., Phototoxicity of doxycycline: A systematic review on clinical manifestations, frequency, cofactors, and prevention, Skin Pharmacology and Physiology, 2017, 30: 76–80. DOI: https://doi.org/10.1159/000458761

Monteiro, A.F., Rato, M., Martins, C., Drug-induced photosensitivity: Photoallergic and phototoxic reactions, Clinical Dermatology, 2016, 34: 571–581. DOI: https://doi.org/10.1016/j.clindermatol.2016.05.006

Schmidt, F., Wenzel, J., Halland, N., Güssregen, S., Delafoy, L., Czich, A., Computational investigation of drug phototoxicity: photosafety assessment, photo-toxophore identification, and machine learning, Chemical Research in Toxicology, 2019, 32(11): 2338-2352. DOI: https://doi.org/10.1021/acs.chemrestox.9b00338

Bogumiła Zuba, E., Koronowska, S., Osmola-Mańkowska, A., Jenerowicz, D., Drug-induced photosensitivity, Acta Dermatovenerologica Croatica, 2016, 24(1): 55-64.

Katsambas, A. D., Lotti, T. M., Dessinioti, C., D'Erme, A. M., European handbook of dermatological treatments, Springer, Berlin, Germany, 2015, 233-252. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-662-45139-7

R. Mang, H. Stege, J. Krutmann, Mechanisms of phototoxic and photoallergic reactions, w: Johansen J.D., Frosch J.P., Lepoittevin J.P, Contact Dermatitis, Springer, Berlin, Heidelberg, 2011, 155–163. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-03827-3_8

Khandpur S., Porter R.M., Boulton S.J., Anstey A., Drug-induced photosensitivity: new insights into pathomechanisms and clinical variation through basic and applied science, British Journal of Dermatology, 2017, 176: 902–909. DOI: https://doi.org/10.1111/bjd.14935

Kim, W. B., Shelley, A. J., Novice, K., Joo, J., Lim, H. W., Glassman, S. J., Drug-induced phototoxicity: a systematic review, Journal of the American Academy of Dermatology, 2018, 79(6): 1069-1075. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jaad.2018.06.061

Petković, H., Lukežič, T., Šušković, J. Biosynthesis of oxytetracycline by Streptomyces rimosus: past, present and future directions in the development of tetracycline antibiotics, Food technology and biotechnology, 2017, 55(1): 3-13. DOI: https://doi.org/10.17113/ftb.55.01.17.4617

Hall, J. C., Hall, B. J., Cutaneous drug eruptions: diagnosis, histopathology and therapy, Springer, London, 2015, 107-121. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4471-6729-7

Blakely, K. M., Drucker, A. M., Rosen, C. F., Drug-induced photosensitivity – an update: Culprit drugs, prevention and management, Drug Safety, 2019, 42(7): 827-847. DOI: https://doi.org/10.1007/s40264-019-00806-5

Elmas, Ö. F., Akdeniz, N., A case of doxycyclin-induced photoonycholysis with dermoscopic features, Balkan Medical Journal, 2020, 37(2): 113. DOI: https://doi.org/10.4274/balkanmedj.galenos.2019.2019.11.22

McCarthy, S., Bourke, J. F. Image gallery: minocycline-induced photo-onycholysis with pigmentation, British Journal of Dermatology, 2019, 180(4): 102. DOI: https://doi.org/10.1111/bjd.17417

Wlodek, C., Narayan, S., A reminder about photo-onycholysis induced by tetracycline, and the first report of a case induced by lymecycline, Clinical and Experimental Dermatology, 2014, 6(39): 746-747. DOI: https://doi.org/10.1111/ced.12350

Drucker, A. M., Rosen, C. F., Drug-induced photosensitivity, Drug Safety, 2011, 34(10): 821-837. DOI: https://doi.org/10.2165/11592780-000000000-00000

Domagala, J. M., Structure-activity and structure-side-effect relationships for the quinolone antibacterials, Journal of Antimicrobial Chemotherapy, 1994, 33(4): 685-706. DOI: https://doi.org/10.1093/jac/33.4.685

Angelika Lis

biuletynfarmacji@wum.edu.pl

Afiliacja:

Studenckie Koło Naukowe „Free Radicals” przy Zakładzie Chemii Fizycznej, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Banacha 1, 02-097 Warszawa Poland

Katarzyna Wyszomierska

biuletynfarmacji@wum.edu.pl

Afiliacja:

Studenckie Koło Naukowe „Free Radicals” przy Zakładzie Chemii Fizycznej, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Banacha 1, 02-097 Warszawa Poland

Katarzyna Znajdek

znajdek.katarzyna@gmail.com

Afiliacja:

Studenckie Koło Naukowe „Free Radicals” przy Zakładzie Chemii Fizycznej, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Banacha 1, 02-097 Warszawa Poland

Łukasz Szeleszczuk

biuletynfarmacji@wum.edu.pl

Afiliacja:

Zakład Chemii Fizycznej, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Banacha 1, 02-097 Warszawa Poland

Monika Zielińska-Pisklak

biuletynfarmacji@wum.edu.pl

Afiliacja:

Zakład Chemii Biomateriałów, Katedra Chemii Analitycznej i Biomateriałów, Wydział Farmaceutyczny,Warszawski Uniwersytet Medyczny, Banacha 1, 02-097 Warszawa Poland